Jadwiga Tressenberg (1924–2004) to postać niezwykle zasłużona dla Mazur. Nauczycielka, bibliotekarka, regionalistka, a przede wszystkim popularyzatorka mazurskich baśni i legend. Jej życie to przykład pasji i ogromnego zaangażowania w dokumentowanie lokalnej kultury i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom.
Wczesne lata i edukacja Jadwigi Tressenberg
Jadwiga Tressenberg z domu Stefańska urodziła się 27 maja 1924 roku w Teolinie koło Grodna. Już w młodości wyróżniała się ciekawością świata i zamiłowaniem do nauki. W 1944 roku rozpoczęła studia w Instytucie Pedagogicznym w Grodnie. Po zakończeniu wojny i przesiedleniu do Polski w 1945 roku, kontynuowała edukację na Wydziale Geograficzno-Przyrodniczym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku.
Mazury — jej miejsce na ziemi
Jej życiowe drogi poprowadziły ją na Mazury. W 1954 roku wyszła za mąż za Ludwika Tressenberga, leśniczego w Puszczy Boreckiej. Małżeństwo zamieszkało w Kutach, w gminie Pozezdrze. Tam właśnie Jadwiga rozpoczęła swoją niezwykłą działalność. Pracowała jako nauczycielka w miejscowej szkole, a później została bibliotekarką. Pełniła funkcję kierowniczki Gromadzkiej Biblioteki i Wiejskiego Ośrodka Kultury w Kutach oraz filii Gminnej Biblioteki Publicznej.
To właśnie na Mazurach zaczęła odkrywać i dokumentować lokalne legendy i opowieści, których słuchała od starszych mieszkańców.
Pierwsze publikacje i działalność kulturalna
W 1959 roku w „Głosie Olsztyńskim” ukazał się jej pierwszy artykuł o mazurskich legendach. Od tego momentu regularnie publikowała również na łamach „Warmii i Mazur”. Jej teksty spotykały się z dużym zainteresowaniem czytelników, ponieważ ożywiały dawne opowieści, przekazywane wcześniej tylko ustnie.
W 1963 roku, z inicjatywy Jadwigi Tressenberg, powstała w Kutach Izba Pamiątek Polskości Mazur, której celem było gromadzenie i prezentowanie eksponatów związanych z kulturą i historią regionu.
Mazurskie opowieści — dzieło życia Jadwigi Tressenberg
W 2000 roku Jadwiga Tressenberg wydała swoje najważniejsze dzieło: zbiór „Mazurskie opowieści”, zawierający 24 baśnie i legendy zebrane od mieszkańców Mazur i opracowane przez nią samą. Opowieści te poruszają tematykę lokalnych duchów, księży, diabłów, legendarnych postaci i miejsc, które do dziś można odnaleźć na mapach. Po jej śmierci, w 2005 roku, ukazało się drugie wydanie książki, wzbogacone o dwie dodatkowe historie.
Zasługi i odznaczenia
Za swoją działalność Jadwiga Tressenberg otrzymała liczne nagrody i odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi, odznakę „Zasłużony dla Warmii i Mazur” oraz odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”.
Szkoła jej imienia w Pozezdrzu
W 2000 roku jej imię nadano Szkole Podstawowej w Pozezdrzu. To wyjątkowe wyróżnienie pokazuje, jak ważną rolę odegrała dla lokalnej społeczności. Szkoła do dziś kultywuje pamięć o niej, organizując wydarzenia i konkursy inspirowane jej twórczością.
Wystawa biograficzna w Pozezdrzu
W Pozezdrzu zorganizowano również wystawę biograficzną poświęconą Jadwidze Tressenberg, która przyciągnęła wielu mieszkańców i miłośników lokalnej historii. Wystawa prezentowała nie tylko zdjęcia i dokumenty z jej życia, ale także rękopisy i pamiątki związane z jej działalnością na rzecz Mazur.
Szlak Mazurskich Legend i Opowieści
Po jej śmierci w regionie powstał również rowerowy Szlak Mazurskich Legend i Opowieści, prowadzący przez miejsca opisane w jej baśniach. Na trasie szlaku można zobaczyć drewniane rzeźby oraz tablice informacyjne, dzięki którym jej opowieści ożywają na nowo.
Nowe wydanie „Mazurskich opowieści”
Obecnie trwają przygotowania do nowego wydania „Mazurskich opowieści” — wzbogaconego o piękne ilustracje, w nowoczesnej szacie graficznej, przygotowanej przez artystów związanych z Fundacją Sztuki. Celem jest dotarcie do młodszych pokoleń oraz turystów odwiedzających region, dla których Mazury są miejscem wyjątkowym, pełnym magii i tajemnic.
Jadwiga Tressenberg – dziedzictwo, które trwa
Jadwiga Tressenberg pozostawiła po sobie ogromne dziedzictwo — ocaliła od zapomnienia legendy, które przez wieki funkcjonowały jedynie w opowieściach przekazywanych z ust do ust. Dziś jej praca inspiruje kolejne pokolenia, a jej opowieści stają się częścią lokalnej tożsamości i atrakcją turystyczną.
